تغییرات نرخ ارز و اثر آن بر زنجیره قیمتها در ایران

اثر تغییرات نرخ ارز بر زنجیره قیمت‌ها یکی از مباحث بحث‌برانگیز اقتصادی است که هم‌اکنون توجه محافل اقتصادی کشور را به خود جلب کرده است. تغییرات نرخ ارز براساس میزان اثرپذیری هریک از قیمت‌ها از واردکننده تا مصرف‌کننده، اثراتی بر قیمت‌های نسبی دارد. مقاله حاضر پس از مرور مختصر مبانی نظری موجود و بررسی مطالعات قبلی در این زمینه، به بررسی اثر تغییر نرخ ارز بر زنجیره قیمت‌ها در کشور می‌پردازد. برای این منظور، از داده‌های فصلی دوره زمانی 1386-1370برای برآورد در الگوی خودرگرسیونی برداری استفاده شده است. نتایج مطالعه نشانگر آن است که اثر تغییرات نرخ ارز در زنجیره قیمت‌ها ناقص بوده و همچنین هرچه در زنجیره قیمت‌ها از طرف واردکننده به سوی مصرف‌کننده پیش‌ می‌رویم، این اثر کم‌تر می‌شود که نشانگر اثرگذاری مثبت افزایش نرخ ارز بر تراز تجاری و جایگزینی کالاهای تولید داخل به‌جای کالاهای وارداتی در ایران است. براساس نتایج این مقاله، در پی افزایش نرخ ارز در ایران، قیمت‌های نسبی به‌گونه‌ای تغییر می‌کنند که قیمت کالای وارداتی نسبت به کالای ساخت داخل افزایش بیش‌تری می‌یابد. همچنین، تقریباً کم‌تر از نیمی از افزایش نرخ ارز در قیمت‌های تولیدکننده و مصرف‌کننده منتقل می‌شود؛ بنابراین، هزینه‌های تولید داخلی به‌میزان کم‌تری از افزایش قیمت‌های وارداتی و افزایش نرخ‌های ارز به‌ویژه در بلندمدت متأثر می‌شوند.